آثار باستانی اصفهان
پل اله وردی خان (سی و سه پل) این پل كه در نوع خود شاهكار بی نظیری از آثار دوره شاه عباس اول صفوی است, به هزینه و نظارت سردار معروف او ” الله وردی خان “‌ بنا شده است. این پل به نام های ”سی و سه چشمه“, ”چهار باغ“ , ” جلفا “ و بالاخره ” زاینده رود “ معروف است . تاریخ بنای این پل را شیخ علی نقی كمره ای شاعر زمان شاه عباس در یك قطعه شعر به ماه تاریخ , سال 1005 هجری ذكر كرده است. این سال مقارن ایامی است كه خیابان چهارباغ نیز احداث شده است . این پل در حدود 300 متر طول و 14 متر عرض دارد و طولانی ترین پل بر روی زاینده رود است . در دوره صفویه مراسم جشن آبریزان یا آبپاشان در كنار این پل صورت می گرفت . در سفر نامه های سیاحان اروپایی آن دوران به برگزاری این جشن اشاره شده است . ارامنه جلفا هم مراسم خاج شویان خود را در محدوده همین پل برگزار می كرده اند . این پل یكی از شاهكارهای معماری و پل سازی ایران محسوب میشود و از زیبایی و عظمت منحصر بفردی برخودار است. پل خواجو پل خواجو یا ” پل شاهی “ كه از اواخر دوره تیموری شالوده هایی داشته است, به امر شاه عباس دوم درسال 1060 هجری به صورت امروزی آن ساخته شد. غرفه های آن با تزئینات كاشی كاری و نقاشی پوشیده شده است. پل خواجو به هنگام طغیان آب زاینده رود, منظره ای دیدنی می یابد. برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او در وسط پل ساختمان مخصوصی كه به نام ” بیگلر بیگی “ شهرت دارد, بنا شده است. این ساختمان هم اكنون نیز وجود دارد. اتاق های آن دارای تزئینات نقاشی است. نام اصلی این پل در مآخذ دوران صفوی, پل شاهی آمده است. و خواجو نامی است كه طی دو قرن اخیر به مناسبت مجاورت با محله خواجو به آن اطلاق شد. نام این پل هیچ ارتباطی به نام شاعر قرن هشتم هجری یعنی خواجوی كرمانی ندارد . این پل در سالهای نه چندان دور به نامهای ” پل شیراز “ و “ پل بابا ركن الدین “ معروف بوده است. پل شهرستان این پل در ناحیه ”جی“ قدیم و 4 كیلومتری شرق اصفهان واقع شده و قدیمی ترین پلی است كه بر زاینده رود احداث شده است. پل شهرستان از نظر معماری فوق العاده جالب توجه است و به عقیده باستان شناسان اساس و بنیاد آن به دوره ساسانیان مربوط است؛ ولی ساختمانهای روی پل از نحوه معماری دوره اسلامی متاْثر گردیده اند. پل مارنان نام این پل كه در اصل ”ماربین“ نام داشته , از كلمه ” مهربین “ اوستایی اخذ شده است. قرن ها قبل از ظهور زرتشت , معبد مهرپرستان بر فراز كوه سنگی قرار داشت. نام این بلوك در دوره ساسانیان مهربین بود و در طول مدت 14 قرن دوره اسلامی به ” ماربین “ معروف شد. پل مارنان واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی ترین سمت شهر اصفهان بود. جاذبه های طبیعی آبشار شالورا این آبشار در 65 كیلومتری غرب اصفهان و در نزدیكی روستای جو میهن قرار دارد. آبشار كرد علیا این آبشار كه در 90 كیلومتری غرب اصفهان و در ارتفاعات دالانكوه قرار دارد, از آب شدن برف های دالانكوه به وجود آمده است و در بهار منظره بسیار زیبایی ایجاد می كند. چشمه آب معدنی ورتون در 43 كیلومتری جاده اصفهان به یزد جاده ای فرعی وجود دارد كه پس از طی 18 كیلومتر به ناحیه ورتون می رسد. بعد از ورتون در فاصله 12 كیلومتری, چشمه های معدنی ورتون قرار گرفته اند. در این منطقه حمام هایی به سبك دوره صفویه است كه اكثراُ مخروبه اند و برخی از آنها كه سالم است مورد استفاده مردم قرار می گیرد. آب گرم ورتون از دسته آب های كلروره بی كربناته و سولفاته گرم است. خواص درمانی استحمام در این آب عبارت است از : تسكین دهندگی دردهای عصبی و رماتیسمی . این آب در صورت نوشیدن باعث ازدیاد ترشح معده می گردد. به سبب وجود سولفات سدیم در تركیب آن , این آب خاصیت ملین دارد و سرانجام وجود آهن در تركیب آن , در درمان كم خونی موْثر است. اماکن زیارتی و مذهبی مسجد جامع عباسی (مسجد شاه)   ساختمان مسجد جامع عباسی , درضلع جنوبی میدان تاریخی اصفهان در سال 1020 هجری قمری به فرمان شاه عباس اول در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع شد . كتیبه سردر مسجد به خط ثلث ” علیرضا عباسی“ در سال 1025 نگاشته شده و حاكی از آن است كه شاه عباس این مسجد جامع را از مال خالص خود بنا كرده وثواب آن را به روح جد اعظم خود ” شاه طهماسب “‌ اهدا نموده است, در ذیل این كتیبه, كتیبه دیگری است كه از استاد علی اكبر اصفهانی ( مهندسی معمار مسجد ) تجلیل شده است. مسجد شیخ لطف الله این مسجد بی نظیر شاهكار دیگری از هنر معماری و كاشی كاری قرن یازدهم هجری قمری است كه به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال ساخته شده است . ساخت سردر معرق آن در سال 1011 هـ . ق اتمام یافت و ساختمان تزئینات آن در سال 1028 هجری قمری به اتمام رسیده است . كتیبه سردر آن به خط ثلث علیرضا عباسی و به تاریخ سال 1012 هجری قمری است معمار و بنای مسجد ” استاد محمدرضا اصفهانی “ است كه نام او در داخل محراب زیبای مسجد در لوحه كوچكی ذكر شده است . باستان شناسان خارجی در مورد عظمت معماری این مسجد گفته اند : ” به سختی می توان این بنا را محصول دست بشر دانست . “ شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه واز مردم ” میس “‌ از قراء ” جبل عامل “‌ در لبنان امروزی بود كه به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزید. این مسجد به منظور تجلیل از او احداث گردید. مسجد و مناره برسیان این مسجد در 42 كیلومتری شرق اصفهان واقع شده و یك اثر خالص سلجوقی است. مناره آن را در سال 491 و محراب آن را در سال 498 هجری قمری ساخته شده است. تزئینات آجری داخل مسجد شبیه به گنبد تاج الملك در مسجد جمعه اصفهان است و به احتمال قوی معمار هردو بنا یكی بوده است. مسجد گار این مسجد كه از دوره سلاجقه است در دهكده ” گار “ كه امروزه آن را ” جار “ تلفظ می كنند و در جنوب بستر زاینده رود واقع شده است قرار دارد. از این مسجد جز ویرانه هایی باقی نمانده است ولی مناره آن وضع خوبی دارد و به موجب كتیبه كوفی موجود در آن , در سال 515 هـ .ق به وسیله شخصی به نام ” سید الرْوسا ء ابوالقاسم“ بنا شده است. مسجد سرخی این مسجد كوچك كه نماز خانه آن در سالهای اخیر بازسازی شده است در سال 1014 هـ .ق توسط خلف نامی كه سفره چی شاه عباس اول بود بنا گردیده است . در گذشته این مسجد را مسجد سفره چی می نامیدند . ولی كلمه سفره چی در طول زمان به سرخی تبدیل شده است . سردر این مسجد حاوی كتیبه ای است به خط ثلث كه با كاشی معرق سفید به زمینه ای به رنگ آبی نوشته شده است. مسجد لبنان این مسجد در حاشیه غربی اصفهان و در محله لبنان از محلات قدیمی شهر اصفهان واقع شده است . از آثار تاریخی آن جز چند قطعه گچبری از قرن هشتم و چند قطعه كاشی كاری از دوره شاه سلیمان به خط ( امامی ) و لوح سنگی سردر , چیز دیگری باقی نمانده است . منبر قدیمی این مسجد از نمونه های جالب توجه عهد صفویه است . گنبد و مناره كاشی كاری شده این مسجد از الحاقات نیم قرن اخیر است. مسجد ركن الملك این مسجد به وسیله ( میر سلیمان خان شیرازی ) ملقب به ” ركن الملك “ در ابتدای تخت فولاد اصفهان بنا شده و یكی از بناهای مشهور دوره قاجاریه است . سردر , گنبد و داخل آن با تزئینات كاشی كاری آراسته شده و آرامگاه ”ركن الملك “ در یكی از اتاق های سرسرای ورودی صحن آن قرار دارد . كتیبه های این مسجد و مدرسه كوچك متصل به آن كه تاریخ سال های 1319 تا 1325 هجری قمری را دارد , دارای اشعار فارسی است كه در اطراف صحن مسجد با كاشی كاری زیبا بسته اند. مسجد اریزان مسجد اریزان كه سال ها به دست فراموشی سپرده شده بود , بسیار زیباتر از دوبنای مساجد كاخ و دشتی است و داخل آن با تزئینات گچ بری نیز آراسته شده است . طی سال های اخیر ، تعمیراتی در این مسجد به عمل آمده است. مسجد قطبیه این مسجد , در دوره ”شاه طهماسب اول“‌ به وسیله ” قطب الدین علی باب الدشتی “‌ بنا شده است . سردر زیبای این مسجد را برای محافظت به باغ چهل ستون انتقال داده اند. در كتیبه آن , سال 950 هـ .ق ثبت شده است. مسجد سین این مسجد در 24 كیلومتری شمال اصفهان واقع شده و از آثار دوره سلاجقه است. به موجب یك كتیبه خط كوفی موجود, مسجد را ”ابوغالب یحیی“ در سال 529 هجری قمری بنا كرده است. مناره مسجد ”سین“ در سال 529 هـ. ق. بنا گردیده است. مناره مسجد ” سین “ در سال 526 هـ .ق به وسیله ” ابو اسماعیل محمد “ بنا شده است. مسجد اشترجان ( اشترگان ) این مسجد در دهكده ” اشترگان “ لنجان كه امروزه اشترجان تلفظ می شود و تا شهر اصفهان 38 كیلومتر فاصله دارد واقع شده است. سردر مسجد آن 13 متر ارتفاع دارد و با كاشی های سبك اوایل قرن هشتم هجری قمری و تزئینات گچبری به شیوه همان دوره , آراسته شده است . مناره های این مسجد مانند منارجنبان متحرك است. تاریخ ساختمان سال 715 هـ .ق و بانی آن ” فخرالدین محمدبن محمد اشترجانی “ است. مسجد جارچی این مسجد در بازار بزرگ اصفهان واقع شده است و داخل آن تزئینات كاشی كاری معرق دارد . كتیبهْ سردر آن نام (شاه عباس اول ) و ( ملك سلطان جارچی باشی ) را كه بانی ساختمان مسجد بود دربردارد وسال 1019 هـ .ق در آن ذكر شده است . جارچی باشی كسی بود كه فرمان های شاهان صفوی را در میدان های شهر به اطلاع مردم می رساند. مسجد ایلچی این مسجد در محله ( احمدآباد ) اصفهان واقع شده است این بنا در دوره سلطنت شاه سلیمان صفوی بنا گردیده است و سردر و قسمت هایی از داخل آن كاشی كاری شده است. امامزاده اسماعیل در حاشیه شرقی خیابان هاتف كه قدیمیترین قسمت شهر اصفهان است, مجموعه جالب توجهی وجود دارد مشتمل بریك مسجد بسیار قدیمی به نام شعیا و مقبره امام زاده اسماعیل كه رواق و سردر صحن و گنبد زیبا و آجری بزرگ آن كه از نوع گنبدهای چهارسوی اصفهان است, جلب توجه می كند . این مجموعه نفیس نمونه ای از معماری و تزئینات عهد سلجوقی و صفوی است. امامزاده جعفر بقعه ” جعفریه “ كه از بناهای قرن هشتم , با تاریخ 725 هجری قمری است در حاشیه خیابان هاتف روبه روی امام زاده اسماعیل قرار گرفته است. این بنا همانند یك برج آجری است كه نمای خارجی گنبد و اطراف آن با كاشی كاری و كتیبه های زیبایی تزئین یافته است. امامزاده ابراهیم بنای امام زاده ابراهیم در24 كیلومتری شرق اصفهان در روستای زمان آباد برخوار واقع شده است . این امام زاده صحنی وسیع با اتاق هایی در اطراف دارد . این امام زاده به حضرت موسی بن جعفر (ع) منسوب است. بقعه هارون ولایت بقعه هارون ولایت در دوره شاه اسماعیل اول صفوی و درسال 918 هـ ق به دستور یكی از امرای مشهور او به نام ”دورمیش خان “ و با نظارت وزیر او ” میرزا شاه حسین اصفهانی “ بنا شده است. نام ” دورمیش خان “ سردار مشهور شاه اسماعیل و ” حسین “ كه اشاره ای به نام میرزا شاه حسین وزیر است . ” هارون ولایت “ از دوره صفویه به بعد همواره از زیارتگاه های مورد علاقه مردم اصفهان مخصوصاُ مردم روستاها بوده است. صاحب مدفن را از اولاد حضرت امام علی النقی (ع) ذكر كرده اند. بقعه ستی فاطمه یكی از اماكن مقدس اصفهان به نام ستی فاطمه, در مجاورت بقعه شاه زادگان قرار دارد. بقعه ستی فاطمه, مقبره و ضریح دارد ومعروف است كه شخص مدفون در این آرامگاه , فاطمه صغری بنت حضرت امام موسی بن جعفر (ع) است. ساختمان صحن و بقعه آن از دوره صفویه به یادگار مانده است. بقعه شاه سید علی اكبر این بقعه كه در 18 كیلومتری شمال شرقی شهرضا واقع شده , از آثار دوره صفویه است و كتیبه زیبای كاشی كاری شده ای دارد . ضریح آن در گوشه ای از بقعه , متصل به دیوار جنوبی آن , نصب شده و تزئینات آن منبت كاری ساده و با مشبك های برنجی است كه در سال 1251 هجری قمری ساخته شده است. بقعه شاه رضا زیارتگاه شاه رضا در مسیر اصفهان به شیراز , در 84 كیلومتری جنوب اصفهان واقع شده است . تزئینات كاشی كاری گنبد آن ابتدا در زمان صفویه صورت گرفته است سپس در قرن سیزدهم هجری قمری تعمیر و تجدید بنا شده است و داخل آن نیز با تزئینات آینه كاری آراسته شده است . این امام زاده , زیارتگاه عمومی مردم ” شهرضا “ و دهات اطراف آن است. كلیسای بیت اللحم این كلیسا در میدان جلفا , به فاصله كمی از كلیسای مریم قرار دارد . ساختمان آن را یكی از ارامنه نیكوكار آن دوره به نام ” خواجه پطرس ولی جانیان “‌ احداث كرده است . تصویر او در دیوار كلیسا جای داده شده است. كلیسای وانك این كلیسا بزرگ ترین و زیباترین كلیسای جلفای اصفهان است كه از نظر تزئینات و نقاشی های فضای داخلی بسیار جالب توجه است. تاق كلیسای وانك كه در زبان ارمنی كلیسای اعظم معنی می دهد از نظر طلاكاری سقف و سطح داخلی گنبد و نقاشی های تاریخی یكی از زیباترین كلیساهای جلفای اصفهان است و درنوع خود بی نظیر است. این كلیسا به نامهای ” سن سو“ و ” دوآمناپركیج “‌ نیز معروف شده است. كتیبه تاریخی ناقوس , نامهای شاه سلطان حسین و خلیفه بزرگ و بانی ساختمان را در بردارد . این كتیبه به زبان و خط ارمنی است و درسال 1702 میلادی در آنجا نصب شده است

**********************************

هر خطا از چشم آید ، عذر میخواهد لبت

تلخی بادام را شِکَر تلافی میکند . . .

سعیده رضایی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: